Muğla Evleri

MUĞLA EVLERI


Mugla evleri; ahsap iscilikleri ve tavan islemeleri ile diger evlerden cok farklidir. Eksi bir gelenek olan bu mimari yapilarin gunumuzde az da olsa Mugla yaylasinda yapimlari devam etmektedir.

Muğla evleri
Açık ön sofalar, avlu girişlerindeki kuzulu kapılar, ocaklar, bacalar,
uzun ve geniş saçaklar, tavan süslemeleri, ahşap süslemeli verandalar,
duvarlara gömülmüş dolap biçimli banyolar... Muğla evlerinin tipik birkaç
özelliği.
Özellikle Hisar dağı eteklerine doğru yoğun bir şekilde yer alan bu evler,
kentsel silueti kırmızı kiremit çatı-beyaz duvar ve üzerlerinden taşan
yeşil ağaçlar üçlüsü ile oluşan armoni içinde, geleneksel dokunun özünü
oluşturan yapılardır. Büyük çoğunluğu avlulu ve iki katlı olur.
Bazılarının sofaları sonradan kapatılmış, yakın devirde inşa edilenler
ise, doğrudan kapalı sofalı olarak yapılır.
Genel özellikleri, aile mahrumiyeti anlayışının bir ürünü olarak içe dönük
olmaları. Özellikle zemin katlarında sokağa penceresi olan ev yok denecek
kadar azdır. Buna Karşılık avluya bakan pencerelerin çokluğu dikkat çeker
ve açık, yarı açık yaşam mekanlarıyla, geniş saçaklarla zenginleştirilir.
Bu nedenle, ön cephe özelliği avlu tarafından ortaya çıktığından manzara
ve güneş hakimiyetini de dengelemek üzere, evler parsellerin yukarı
köşelerine ve kuzeye sağır, güneye açık olarak yerleşirler.
Plan tipleri, sofa ile bunun etrafında yer alan odaların bulundukları
konuma ve üst kata çıkan merdivenin yerine göre değişiklikler gösterir.
Üzerlerinde yer aldıkları parsellerin biçimi ve komşu binaların konumu da
planların oluşumunda etkili olabiliyor. Ancak, genel hatlarıyla
merdivenlerin, sofa içindeki yerlere göre ortadan ve yandan merdivenli
tipler olarak sınıflama yapmak da mümkün.
Ortadan merdivenlerde, üst kata çıkış binayı simetrik olarak ikiye
ayırdığı gibi, farklı şekillerde de bölebilir. Ancak her iki durumda da
yaygın olan uygulama, merdivenin geriye doğru sokulan bir orta sofadan
çıkması ve binanın arka duvarına yaslanmış olmasıdır. Merdiven ahşaptır.
Altı depo olarak kullanılır. Her iki yanında simetri hakimse birer veya
ikişer oda yer alır. Sofalardan odalara girişte 45 dereceli kırılmalar
bulunur. Sofalar, avlu cepheleri boyunca uzandığı gibi sadece merdivenin
açıldığı ve oda girişlerinin bulunduğu orta kısımda da yer alabilir.
Bu tiplerde de yaygın olan uygulama orta sofanın bina cephe hattının
ilerisine doğru beşgen şekilde çıkma yapmasıdır. Ortadan çıkan merdivenin
yapı kütlesine simetrik olarak ayırmadığı durumlarda ise sofanın bir
tarafında odalar yer almakta, diğer tarafında ise yine sofanın devamı olan
bir yan çık olan mekan bulunmakta. Genellikle, avluya bakan cephelerinde
boydan boya sofa bulunan evlerde ise, üst kata merdivenle çıkılır. Sofanın
genişliği binanın yanından çıkan merdivenin iki kolunun genişliği ile uyum
içindedir. Odalar sofanın gerisinde ve yapının arka duvarına yapılmış
olarak yan yana sıralanırlar. Her biri doğrudan sofaya açılır. Bu tiplerde
merdiven altındaki hacmin bahçeye yakın olmasının da etkisiyle hele olarak
yaygındır.
Evlere, sokaklardan kuzulu kapı ile girilir. Bu kapı geniş iki kanadı olan
ve bunlardan genellikle girişe göre sağ taraftakinin içinden ikinci bir
küçük kapı açılan, 2.30 m. yükseklikteki avlu duvarının yüksekliği ile
orantılı, çoğunun üzerinde küçük iki tarafa meyilli. kiremit örtülü, ahşap
çatısı bulunan kapılardır.
Avlular, yılın yedi sekiz ayı boyunca yaşanılan, evin kapalı mekanları ve
sofalarıyla kullanım bütünlüğü içinde olan, genellikle kayrak taşı ile
kaplı bir çoğu havuzlu iç bahçeler şeklindedir, Duvarlara yakın yerlerde
ağaçlar yer almaktadır. Evin bir duvarına bitişik olarak veya yarım bir
konumda tek katlı müştemilat bulunur. Müştemilat içinde evin asıl mutfağı,
ocağı, kileri ve bazen de banyo yer alır. Ayrıca, temiz su havzaları da bu
binanın içinde veya dışındadır.
Yapılar genellikle taş veya ikinci derecede ahşaptır. Tüm taşıyıcı
duvarlar, avlu duvarları, özellikle zemin katlar kireç harcı, kırma-moloz
taş duvarlarla inşa edilmiştir. Çatı örtüsü olarak alaturka kiremit
kullanılır. Çatı dışında duvar üstleri, ocak çıkıntılarının baca halinde
daraldığı girintilerin üstleri de yağmurdan korunacak tüm çıkıntılar bu
kiremitle örtülüdür. Ayrıca, bugün Muğla nın sembolü olarak kabul
edilen karakteristik bacadan alaturka kiremitlerle yapılan kendine özgü bir
şapka ile kapatılmıştır.

Muğla evlerini, temel olarak ikiye ayırmak mümkündür :

Türk Evleri:
Özellikle Hisar dağı eteklerine doğru bir şekilde yer alan bu evler, kentsel silüeti kırmızı kiremit çatı beyaz duvar ve üzerlerinden taşan yeşil ağaçlar üçlüsü ile oluşan armonisi içinde, geleneksel dokunun özünü oluşturan yapılardır. Avlu içindeki Müştemilatlarıyla bir kullanım ve form biçimini oluştururlar. Bazılarının sonradan kapatılmış bazı yakın devirde inşa edilenler ise doğrudan kapalı sofalı olarak yapılmışlardır.

Rum Evleri:
Kentte Rum tüccarlarının yerleşmeye başlaması ile Rum aileler Konakaltı ve Saburhane semtleri çevresinde yerleşerek kendi kültürlerine göre biçimlenen Taşevleri inşa etmişlerdir. Bu evleri Türk Evlerinden ayıran temel özellik içe kapanmış olmaları, avlu yerine sokakla bütünleşen
bir cephe ve kütle nizamı göstermeleridir. Diğer ayırt edici özelliği ise
kesme taş yapı olmalarıdır.